Było już o tym, dlaczego Lola. A Noir? Noir wzięło się z kina noir.

Noir to taki trudny do określenia twór. Nazwą tą określa się pewien nurt, czy raczej styl w amerykańskich filmach, najczęściej kojarzony z mrocznymi kryminałami z lat 40 XX wieku. Ale samej nazwy nie wymyślili Amerykanie – jak można się domyślić, dokonali tego Francuzi. W dodatku nie byli to filmowcy a krytycy filmowi, którzy dostrzegli zmianę w tematyce i oprawie wizualnej filmów jaka zaszła po II wojnie światowej. Więc twórcy tych filmów, które dziś określamy mianem noir właściwie nie wiedzieli, że tworzą w tym nurcie.

Od strony tematycznej film noir – czyli dosłownie „czarne kino” – porusza problematykę mrocznej strony American dream. Wiele historii i sporo takiego ogólnego nastroju noir pochodzi z tzw. literatury hard-boiled (na polskiej Wikipedii znalazłam pojęcie „Czarny Kryminał Amerykański” – sic! – i trochę mnie rozśmieszyło),  która była w Stanach Zjednoczonych popularna w czasach wielkiego kryzysu. Określanie jej mianem literatury noir przyszło w miarę naturalnie, gdy zaczęto śledzić literackie początki nurtu filmowego. Najpopularniejsi autorzy powieści z tego okresu byli często również scenarzystami. Raymond Chandler nie tylko dorobił się aż jedenastu ekranizacji swoich powieści (m. in. „Żegnaj, laleczko” – 1944, „Wielki sen” – 1946, czy „Marlowe” – 1966), ale był również autorem lub współautorem scenariuszy do takich klasyków jak „Podwójne ubezpieczenie” (1944), „Błękitna dalia” (1946)  czy „Nieznajomi z pociągu” (1951).

W noir nie ma podziału na dobro i zło. Nie ma też happy endu. Główny bohater – zwykle mężczyzna to doświadczony przez życie obserwator. Detektyw, policjant, ale czasem zwykły, przeciętny obywatel, który przypadkiem schodzi na złą drogę. Jest także i bohaterka. Kobieta fatalna, tajemnicza i uwodzicielska. Manipuluje głównego bohatera swoją urodą, aurą seksapilu i niebezpieczeństwa. Nie zawsze jest czarnym charakterem ale zawsze jest niejednoznaczna moralnie i z tego powodu w ostatecznym rozrachunku prawie nigdy nie osiąga swojego tajemnego celu. Tłem dla tego wszystkiego jest Miasto, zwykle ciemne, brudne i nieprzyjazne, pełne słabo oświetlonych barów, nocnych klubów i obskurnych magazynów. W Mieście prawie zawsze pada deszcz.

Wizualnie film noir jest często utożsamiany z pewną estetyką, dość niekonwencjonalną w kontekście klasycznego kina hollywoodzkiego. Charakterystyczne są dla niej zdjęcia w technice low-key (z wyraźną przewagą ciemnych, nasyconych tonów), robione za pomocą szerokokątnych obiektywów ustawionych na pełną głębię ostrości; niesymetryczne kompozycje kadrów; kręcenie nocnych plenerów rzeczywiście w nocy. Tutaj można się doszukiwać odwołań do niemieckiego ekspresjonizmu i reżyserów takich, jak Fritz Lang, Robert Siodmak czy Michael Curtiz.

O tym czym właściwie jest kino noir mogłabym pisać godzinami (nie bez powodu jest to jeden z tematów poruszanych przeze mnie w pracy magisterskiej), ale na tym dziś koniec. W przyszłości z pewnością będę jednak pisać na temat konkretnych filmów i publikacji związanych z tą tematyką.